Αναλογία

Οργανωτικό σχήμα με σκοπό την οικείωση μιας ανοίκειας έννοιας (δεικτικό μέρος) μέσω του συσχετισμού της με μια άλλη που διαθέτει παρόμοιες ιδιότητες σε μεγαλύτερο βαθμό ή είναι περισσότερο κοινόχρηστη (αναφορικό μέρος). Προσδίδει στο κείμενο παραστατικότητα και υφολογική ποικιλία. Οργανωτικό πρότυπο: [α] Παρουσίαση των ανάλογων οντοτήτων. [β] Ανάπτυξη των ιδιοτήτων της οικείας έννοιας > Ανάπτυξη των ανάλογων ιδιοτήτων της ανοίκειας έννοιας. [γ] Συμπέρασμα της ανάπτυξης. Κειμενικοί/ μετακειμενικοί δείκτες λόγου: «σαν»/ «όπως»/ «όπως … έτσι και»/ «τόσο … όσο»/ «ανάλογος -η -ο»/ «αναλογικά»/ «κατ’ αναλογία»/ «(παρ)όμοια» κτλ. | «(παρο)μοιάζω»/ «παραβάλλω»/ «παραλληλίζω»/ «αναλογώ»/ «θυμίζω» κτλ.

ΛΥΜΕΝΟ ΘΕΜΑ

Με ποιον τρόπο οργανώνεται ο λόγος στην παρακάτω παράγραφο; Για ποιον λόγο, κατά τη γνώμη σου, ο συντάκτης έκανε αυτή την επιλογή;: Ο οργανισμός καταναλώνει ενέργεια όπως και μια μηχανή. Το αυτοκίνητο λ.χ. ή η θεριζοαλωνιστική μηχανή εξασφαλίζουν την αναγκαία για τη λειτουργία τους (κίνηση κτλ.) ενέργεια καίγοντας βενζίνη. Το ηλεκτρικό ψυγείο ή ο ηλεκτρονικός υπολογιστής, δύο άλλες μηχανές, χρησιμοποιούν ηλεκτρική ενέργεια, ηλεκτρικό ρεύμα. Κι ο οργανισμός βρίσκει την αναγκαία για τις λειτουργίες τους ενέργεια με ανάλογο τρόπο, καίγοντας ή διασπώντας χημικές ενώσεις. Ο μηχανισμός αυτός της παραγωγής ενέργειας λέγεται καταβολισμός. Είναι φανερό πως ο καταβολισμός είναι φαινόμενο κοινό και για τους οργανισμούς και για ορισμένες μηχανές, αφού και στις δύο περιπτώσεις για τη λειτουργία τους καταναλώνεται ενέργεια που παράγεται από τη διάσπαση χημικών ενώσεων.

Ο λόγος στην παράγραφο οργανώνεται με το σχήμα της αναλογίας. Αρχικά παρατίθενται οι έννοιες που πρόκειται να αναλυθούν: «οργανισμός» και «μηχανή». Στη συνέχεια παρουσιάζονται αρχικά τα χαρακτηριστικά της μηχανής («Το αυτοκίνητο … ηλεκτρικό ρεύμα») και στη συνέχεια τα ανάλογα χαρακτηριστικά του οργανισμού («Κι ο οργανισμός … λέγεται καταβολισμός»). Η παράγραφος ολοκληρώνεται με το συμπέρασμα της αναλογίας. Ενδεικτικός δείκτης του συγκεκριμένου τρόπου οργάνωσης είναι η φράση “με ανάλογο τρόπο” Κατά τη γνώμη μου ο συντάκτης έκανε αυτή την επιλογή για να πληροφορήσει με πιο κατανοητό τρόπο τον αναγνώστη, συσχετίζοντας μια ανοίκεια έννοια (κατανάλωση ενέργειας από τον οργανισμό) με μια οικεία (κατανάλωση ενέργειας από μια μηχανή).

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΕΞΑΣΚΗΣΗ

[α] Ποιος είναι, κατά τη γνώμη σου, ο σκοπός για τον οποίο γράφτηκε η §6 του Κειμένου 3; Πώς ο τρόπος με τον οποίο οργανώνεται ο λόγος υπηρετεί τον σκοπό αυτό;

[β] Με ποιον τρόπο οργανώνεται ο λόγος στην §1 του Κειμένου 59; Για ποιον λόγο, κατά τη γνώμη σου, ο συντάκτης έκανε αυτή την επιλογή;

[γ] Στην §1 του Κειμένου 17 ο συντάκτης χρησιμοποιεί μια αναλογία. Να καταγράψεις τα σκέλη της και να εξηγήσεις τον σκοπό που υπηρετεί η χρήση της.