Το δοκίμιο (essay) είναι ένα είδος λόγου που κινείται ανάμεσα στον επιστημονικό και λογοτεχνικό λόγο. Πρόκειται για κριτικό κείμενο περιορισμένης έκτασης που πραγματεύεται θέματα που απασχολούν τον άνθρωπο (φιλολογικά, φιλοσοφικά, κοινωνικά κτλ.) χωρίς όμως να το εξαντλεί σε πλάτος και σε βάθος. Ο προσανατολισμός του είναι διδακτικός (ανάλυση ενός φλέγοντος θέματος για την κοινωνία, προτάσεις για ανάληψη δράσης κτλ.), χωρίς ωστόσο να έχει τον δογματισμό της διδαχής (επιχειρηματολογία, κυμαινόμενος βαθμός τροπικότητας κτλ.). Το δοκίμιο διακρίνεται σε δύο είδη: [α] Στοχαστικό/ λογοτεχνικό δοκίμιο: Στόχος του ο ελεύθερος στοχασμός γύρω από σημαντικά ζητήματα της καθημερινότητας, εγκαινιάζοντας έναν προσωπικό διάλογο με τον αναγνώστη. Η οπτική γωνία είναι έντονα υποκειμενική και οι γλωσσικές επιλογές και η οργάνωση προσεγγίζουν εκείνα των λογοτεχνικών ειδών (ποιητικός λόγος – συνειρμική οργάνωση). [β] Αποδεικτικό/ εκθετικό/ ακαδημαϊκό δοκίμιο: Σκοπός είναι η απόδειξη μιας θέσης, γι’ αυτό και η πειθώ εστιάζεται στον λόγο (επιχειρήματα και τεκμήρια), ενώ οι γλωσσικές επιλογές προσιδιάζουν στον αναφορικό λόγο και το ουδέτερο ύφος.