Ορισμός

Οργανωτικό σχήμα με σκοπό την πληροφόρηση (διευκρίνιση της σημασίας μιας έννοιας για την εξασφάλιση σαφήνειας/ ακρίβειας, την αποφυγή της σύγχυσης κτλ.) ή την κατεύθυνση/ πειθώ (βλ. συλλογισμός, κατηγορικός). Αναπτύσσεται σε τρία στάδια: [α] Σύντομος ορισμός: Οριστέα έννοια (= έννοια που πρόκειται να οριστεί), έννοια γένους (= υπερκείμενη έννοια/ σύνολο), ειδοποιός διαφορά (= ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της οριστέας έννοιας). [β] Ανάπτυξη ορισμού: αναλυτικός ορισμός (παρουσίαση/ ανάπτυξη χαρακτηριστικών), συνθετικός (= παρουσίαση των μερών που συνθέτουν την έννοια), γενετικός (= παρουσίαση της διαδικασίας δημιουργίας της έννοιας). [γ] Συμπέρασμα της ανάπτυξης. Κειμενικοί δείκτες που χρησιμοποιούνται είναι: Συνδετικά ρήματα (π.χ. «είναι», «ονομάζεται») ή σχετικοί μετακειμενικοί δείκτες (π.χ. «ορίζεται ως…»).

ΛΥΜΕΝΟ ΘΕΜΑ

Με ποιον τρόπο οργανώνεται ο λόγος στην §2 του Κειμένου 24 (σσ. 36-38); Για ποιον λόγο, κατά τη γνώμη σου, ο συντάκτης έκανε αυτή την επιλογή;

Ο λόγος στην §2 του Κειμένου 24 οργανώνεται με το σχήμα του ορισμού. Συγκεκριμένα, προηγείται ένας σύντομος ορισμός του «πολιτισμού» (οριστέα έννοια) ως ενός «συστήματος αναφορών σε αξίες» (έννοια γένους) «από όλους παραδεκτές» (ειδοποιός διαφορά). Ακολουθεί ένας αναλυτικός ορισμός με τον οποίο εξηγούνται οι στόχοι του πολιτισμού: η αξιολόγηση («Οι αξίες αυτές … απορρίπτονται») και η οριοθέτηση («Ο πολιτισμός … στον κόσμο») της ανθρώπινης δράσης. Ο λόγος για τον οποίο, κατά τη γνώμη μου, ο συντάκτης επέλεξε τον συγκεκριμένο τρόπο οργάνωσης του λόγου είναι κατευθυντικός: χρησιμοποιεί τον ορισμό ως την αφετηρία (1η προκείμενη) ενός κατηγορικού συλλογισμού για να αποδείξει πως η διάδοση του δημοσιογραφικού και τηλεοπτικού πολιτισμού αλλοτρίωσε την ίδια την έννοια του πολιτισμού (βλ. §9 & §10).

ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑ ΕΞΑΣΚΗΣΗ

[α] Με ποιον τρόπο οργανώνεται ο λόγος στην §2 του Κειμένου 3 (σσ. 5-6); Να τεκμηριώσεις την απάντησή σου με αναφορές σε χωρία της παραγράφου. Για ποιον λόγο, κατά τη γνώμη σου, ο συγγραφέας επέλεξε τον συγκεκριμένο τρόπο;

[β] Η §1 του Κειμένου 12 (σσ. 18-19) οργανώνεται με το κειμενικό σχήμα του ορισμού. Αφού τεκμηριώσεις την παρατήρηση αυτή, να εξηγήσεις την επιλογή του συντάκτη, λαμβάνοντας υπόψη το κειμενικό είδος.

[γ] Ποια είναι η πρόθεση του συντάκτη στην §2 Κειμένου 19 (σσ. 29-30); Να τεκμηριώσεις την απάντησή σου, αναλύοντας το κειμενικό σχήμα που κυριαρχεί σε αυτή.

[δ] Πώς οργανώνεται το απόσπασμα των §1 και §2 του Κειμένου 42 (σσ. 60-62); Να τεκμηριώσεις την απάντησή σου με παραπομπές στο κείμενο. Για ποιον λόγο, κατά τη γνώμη σου, η συντάκτρια έκανε αυτή την επιλογή; Να απαντήσεις, λαμβάνοντας υπόψη το είδος του κειμένου.

[ε] Με ποιον τρόπο οργανώνεται η §2 του Κειμένου 63 (σσ. 92-93); Για ποιον λόγο, κατά τη γνώμη σου, ο συντάκτης έκανε αυτή την επιλογή;